Człowiek i jego prawa

Każdy człowiek ma prawa, przysługujące każdemu z nas, ze względu na ludzką godność. Mają one charakter powszechny, tj. obowiązują wszędzie i dotyczą każdego. Prawa te są niezbywalne i niepodzielne, tj. nie można się ich zrzec, ani też je od siebie uzależniać czy różnicować. Są to także prawa nienaruszalne oraz naturalne – tj. nie mogą być ograniczane przez władze państwowe oraz istnieją bez jakiegokolwiek ich potwierdzenia przez kogokolwiek, w szczególności przez przedstawicieli władzy.

Zbiór tych praw zawiera szereg dokumentów prawa międzynarodowego, w tym szczególnie:

Istotę tych praw dobrze definiuje art. 1 Powszechnej deklaracji praw człowieka:

Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem oraz powinni postępować w stosunku do siebie wzajemnie w duchu braterstwa.

Do najbardziej podstawowych praw człowieka można zaliczyć m.in. prawa:

do życia, godności, szczęścia, wolności, równości, bezpieczeństwa,
do decydowania o sobie, wolności myśli, sumienia, religii i wyznania,
do posiadania i swobodnego wyrażania poglądów i opinii, w tym w ramach zgromadzeń,
do uczestnictwa w życiu publicznym, w tym do informacji, udziału w wyborach,
do wnoszenia skarg, petycji, manifestowania i protestowania,
do nauki i samorealizacji, w tym uczestnictwa w nauce, kulturze i sztuce,
do prywatności i ochrony danych osobowych, życia prywatnego i rodzinnego,
do założenia rodziny, zawarcia małżeństwa,
do pracy i godziwego wynagrodzenia, wyboru zawodu, urlopu i wypoczynku,
do ochrony zdrowia, opieki socjalnej, pomocy społecznej, zabezpieczenia społecznego,
do prowadzenia działalności gospodarczej, własności i dziedziczenia,
do sprawiedliwego i niezawisłego sądu.